Meimaand – Mariamaand
De Meimaand is traditioneel de maand waarin Maria centraal staat. Het is bekend dat Maria binnen de Katholieke kerk een belangrijke plaats inneemt. De verering, en belangrijkheid van haar, komen in diverse liturgische feesten tot uiting.
Ook vieren we in de maand mei moederdag.
Op deze pagina zal daarom in de maand mei met enige regelmaat gebeden, informatie, eventueel een podcast of een filmpje worden geplaatst.
Pastoresteam H. Christoffelparochie
Icoon: Moeder Gods van het Teken / Panagía
(Geschreven door pastor Annie Schothorst-Vos)
In mijn artikel over ‘De tranen van Maria’, ook wel de Tranen van de Panagía (uitspraak Pan(h)agia = paanaadsja) genoemd, schreef ik dat er ook een icoon is met dezelfde naam.
Het staat ook bekend als: Moeder Gods van het teken.
Dit type van Moeder Gods komt in de westerse religieuze kunst niet voor. Ik zal eerst iets schrijven over wat je ziet op dit icoon, en verderop zal ik over een legende schrijven.
Deze ikoon kan men herkennen aan volgende kenmerken. Maria wordt meestal in volle lichaamslengte uitgebeeld, en in orante-houding, Dat wil zeggen: een gebedshouding met half-uitgestrekte armen. Bovendien draagt zij op haar borst een beeld van de Christus ‘Immanuel’ (dit Hebreeuwse woord werd door de profeet Jesaja gebruikt als de eigennaam van de Messias en betekent ‘God met ons’: Jesaja 7, 14; 8, 8).
Deze Griekse voorstelling van Maria werd door de Russische Kerk overgenomen, maar dan meestal in buste. Het is in Rusland dat men aan deze ikoon de naam gaf van ‘Moeder Gods van het Teken‘. Die benaming gaat terug tot dezelfde profetie van Jesaja: ‘De Heer zelf zal u een TEKEN geven: zie de maagd wordt zwanger, en zij zal een zoon ter wereld brengen, en gij zult hem de naam Immanuel geven’ (Jesaja 7, 14).
In de aureool rond Christus’ hoofd staat de ‘heilige naam’: ‘O Ω N’ (‘Hij die is’, naar de eigennaam waarmee God zich aan Mozes kenbaar maakte: ‘Ik ben’ (Exodus, 3, 14).
De Moeder Gods wordt op deze ikoon uitgebeeld in de traditionele kleuren en met de traditionele attributen. Het ‘kind’ Jezus ziet er uit als een jonge volwassene, baardloos en met een hoog voorhoofd. Soms wordt het in medaillon voorgesteld, soms als het ware zwevend. Op sommige varianten maakt Hij met beide handen een breed zegenend gebaar, op andere houdt Hij in de linkerhand de gebruikelijke Schriftrol.
De drie sterren op het kleed van Maria verwijzen naar haar maagdelijkheid vóór, tijdens en na de geboorte van Christus. Christus wordt meestal voorgesteld met een rood onderkleed (Hij is eerst God) en een blauw bovenkleed (Hij is mens geworden). Bij Maria is het net andersom: zij is eerst mens (dus een blauw of groen onderkleed) en pas daarna Gods Moeder (rood bovenkleed)
De Christus-Immanuel heeft voor de Oosterse Kerken een diepere betekenis dan het westerse kindje Jezus: Hij is het goddelijk Woord, dat vóór alle tijden bij God was, en mensgeworden is (zie het Evangelie van Johannes 1, 1; 14). Daarom is de Moeder Gods van het Teken de ikoon bij uitstek van de menswording van Gods Zoon.
Legende
Van deze ikoon is een legende die gebaseerd is op een historisch gebeuren.
Het gaat om een gevecht tussen twee plaatsen in Rusland in de 12e eeuw: Novgorod en Suzdal
Het volk van Novgorod, dat nergens hulp kon vinden was wanhopig door de dreiging van de enorme overmacht van de Suzdalers.
Aartsbisschop Johannes overtuigde hen echter dat God de ijverige gelovigen van Novgorod zou bijstaan.
Toen door de belegering van de stad de toestand steeds benarder werd, kreeg de aartsbisschop in antwoord op zijn langdurige gebeden ’s nachts een visioen waarin God hem toesprak en hem opdroeg de processie-ikoon van de Allerreinste Heerseres (bovenstaande ikoon dus) die op een stok was geplaatst, uit de kerk te halen en deze op de stadswallen te plaatsen in het zicht van de vijand.
Op de vraag van de bisschop, of God niet zonder ikoon de vijand kon verjagen, verklaarde de Heer dat hij de mysterieuze kracht wilde tonen van de wonderdadige ikoon. Door de heilige beeltenis van de Moeder Gods met het Wonderteken zouden de tegenstanders beschaamd worden.
Toen het volk de opdracht van de aartsbisschop hoorde, vatte het nieuwe moed.
Toen een diaken de ikoon uit de kerk wilde dragen, hield een mysterieuze kracht hem tegen want de ikoon moest worden gedragen door de aartsbisschop zelf.
Terwijl de aartsbisschop, voor de processie, in de kerk de eredienst leidde, gebeurde het wonder: de ikoon verhief zich en begaf zich in de hand van de aartsbisschop. Hij kuste haar, tot tranen toe bewogen en het hele volk eerde haar in diepe deemoed.
Daarna werd de ikoon als een banier op de stadsmuur van Novgorod geplaatst.
De vijand, de Suzdalers, stormden aan, maar hun pijlen bogen zich voor de Moeder Gods ter aarde.
De – toch door gelovig respect bevangen – Suzdalers raakten in nog groter verwarring toen de Moeder Gods hen de rug toekeerde.
Een plotselinge duisternis viel over de Suzdaler legers en veroorzaakte een complete paniek waarin de aanvallers elkaar om het leven brachten.
De laatste dag van de Mei-maand:
Maria visitatie: Wie visiteert wie?
De heilige Evangelist Lucas legt een verband tussen het verhaal van de geboorte van de heilige Johannes de Doper en de geboorte van onze Heer Jezus Christus. De vader van Johannes, de priester Zacharias, twijfelt aanvankelijk aan de boodschap van de Engel aan zijn vrouw Elisabeth. Hij moet daarom zwijgen totdat de boodschap in vervulling gaat.
Maria, de Moeder van Jezus, aanvaardt gelovig de boodschap die de Engel haar brengt. Na het ontvangen van de boodschap dat zij Moeder van de Heer zal worden, gaat zij meteen naar haar nicht Elisabeth, over wie zij gehoord heeft dat deze ook zwanger is, ondanks haar hogere leeftijd. Dit gebeuren overwegen we in het Rozenkrans gebed, als tweede blijde geheim. Nog voordat Jezus als Messias geboren zal worden, zal Johannes de Doper geboren worden, als laatste profeet en voorloper van de Heer.
Het is een vreugdevol maar ook nog een geheimvol gebeuren. Niemand ziet er iets van, van wat er gebeurt. De heilige Evangelist Lucas heeft het later in geuren en kleuren beschreven:
In die dagen reisde Maria met spoed naar het bergland, naar een stad in Judea.
Zij ging het huis van Zacharias binnen en groette Elisabeth.
Zodra Elisabeth de groet van Maria hoorde, sprong het kind op in haar schoot;
Elisabeth werd vervuld met de heilige Geest en riep met luide stem uit:
‘Gij zijt gezegend onder de vrouwen en gezegend is de vrucht van uw schoot.
Waaraan heb ik het te danken, dat de moeder van mijn Heer naar mij toe komt?
Zie, zodra de klank van uw groet mijn oor bereikte,
sprong het kind van vreugde op in mijn schoot.
Zalig zij die geloofd heeft, dat tot vervulling zal komen
wat haar vanwege de Heer gezegd is.’
En Maria sprak: ‘Mijn hart prijst hoog de Heer,
van vreugde juicht mijn geest om God mijn redder:
daar Hij welwillend neerzag op de kleinheid zijner dienstmaagd.
En zie, van heden af prijst elk geslacht mij zalig… (Lucas 1, 39-48)
Elisabeth wordt vervuld van de Heilige Geest. Hoe mooi is dat, zeker dit jaar, waarop het Pinksterfeest en Maria Visitatie op één en dezelfde dag vallen! Vervuld van de Heilige Geest – en dus ook met alle gaven van de Geest, waaronder het ware geloof – begroet Elisabeth Maria met de woorden die wij vandaag de dag nog altijd kennen en bidden in het ‘Wees gegroet’: Gij zijt de gezegende onder de vrouwen en gezegend is Jezus de vrucht van uw schoot.
Elisabeth vraagt zich af waarom haar de eer toekomt dat “de moeder van haar Heer” naar haar toekomt. Dit is een bijzonder woord. Elisabeth belijdt de komende Jezus al als ‘Heer’ én tegelijkertijd noemt zij Maria ‘moeder van de Heer’. Elisabeth prijst Maria om haar grote geloof. Maria is voor haar ook de ‘moeder van het geloof’. Maria Boodschap ofwel Maria Visitatie lijkt in eerste instantie een feest te zijn waarop we Maria’s edelmoedig hulp overwegen. Maar wie verder kijkt, ziet dat het een feest is waarop zij, Maria, gevisiteerd wordt door geloof! Wie visiteert wie?
Maria ontvangt al deze mooie woorden met een dankbaar hart. Haar onbevlekte hart komt meteen tot een lofzang op God, die dit alles aan hen beiden heeft gedaan. We kennen haar lofzang als het ‘Magnificat’ en zingen het dagelijks in het avondgebed, dankbaar als wij zijn voor alles wat de Heer aan ons gedaan heeft gedurende de dag. Maria houdt de gelovige visitatie aan haar niet voor zichzelf. Zij brengt het als dankbaarheid naar de hemelse Vader.
Maria visiteert Elisabeth; Elisabeth visiteert Maria door het geloof. Met Elisabeth en Maria visiteren wij God, Die ons gevisiteerd heeft in Jezus Christus! Wie visiteert wie?
De tranen van Maria
(Geschreven door pastor Annie Schothorst-Vos)
In de zomer van 2015 was ik met mijn man en onze oudste zoon en zijn vriendin in Roemenië op vakantie. We hebben toen menig oosters orthodoxe kerken en kloosters bezocht. In één ervan kocht ik dit gebedssnoer.
Men noemde het: de Tranen van Maria.
Ik had er nog nooit van gehoord. Dit soort gebedssnoeren worden gemaakt op de berg Athos in Griekenland. De berg Athos is een schiereiland waar veel kloosters zijn. In 2011 leefden er in totaal 1830 monniken. Er zijn niet alleen Grieks-orthodoxe kloosters, er is ook een Russisch-orthodox klooster, een Bulgaars-orthodox en een Servisch-orthodox- klooster. Ook zijn er skitis, dat zijn dependances van kloosters, waar monniken wonen.
Al zoekend op internet kwam ik erachter dat dit snoer ook wel de Tranen van de Panagía (uitspraak Pan(h)agia = paanaadsja) werden genoemd. En dat er een ikoon is welke ook zo genoemd wordt. Daarover schrijf ik de volgende keer. Panagía betekend: de Allerheiligste.
Op de berg Athos, waar dus die vele monniken leven en deze gebedssnoeren maken, vertellen de monniken het verhaal, dat de Maagd Maria bij het kruis stond en huilde. Haar tranen vielen op de grond en enige tijd later groeide er op die plek een struik. De peulen met zaad werden bekend als de ‘Tranen van de Panagía’.
Jaren later probeerde een monnik in de woestijn te leren bidden. Het kostte hem veel inspanning en moeite om zich op zijn gebeden te concentreren en hij riep God om hulp. De Moeder Gods verscheen en zei hem dat hij de struik met de vele zaadpeulen moest zoeken. Hij moest ze aan elkaar rijgen tot een gebedssnoer. Daarmee zou hij zich kunnen concentreren op zijn gebeden. De monnik deed wat de Panagía (Moeder Gods) hem had gezegd en merkte dat het bidden veel gemakkelijker ging. Sinds die tijd staat dit gebedssnoer bekend als de Tranen van de Panagía.
Welk gebed bid je bij de kralen? Het Jezus gebed: Heer Jezus Christus, zoon van God, ontferm u over mij/ons (zondaar).
Een kort filmpje over de peulen en maken van gebedssnoeren: https://debergathos.blogspot.com/2012/01/95-de-tranen-van-de-panagia-in-de-kelli.html
LOURDESGROT
Nabij de kerk is een curieus bouwsel ontstaan. In 1934 is op schaal de grot van Lourdes nagebouwd, compleet met beelden van de H. Bernadette en Maria. De grot is van beton opgetrokken. Parochiaan Huite Huitema had er in opdracht van pastoor Joannes Bentla, die een vurig Mariavereerder was, een model van gemaakt. Omdat zijn vrouw veel ziek was en hij regelmatig met haar naar Lourdes was geweest en daar foto’s had gemaakt, wist hij precies hoe de grot er uit zag. Het model werd gebouwd in lijndraad van 5 mm. in een schaal van 1:10. De grot werd door pastoor Bentla ingewijd op 11 februari 1935. Bouwers waren, naast Huitema, timmerbaas Yde de Lange, zijn zoon Sake en bouwvakker Piet Negenman. Het werd een dubbelwandige structuur met een afmeting van ongeveer 11x8x7 meter. De grot is eenvoudig gemeubileerd. In het midden bevindt zich een simpel houten altaar in art déco[i] stijl. Het front daarvan wordt afgedekt met een grote foto van Bernadette, liggend in haar glazen schrijn. Onder deze foto de tekst “Je ne vous promets pas d’être heureuse en ce monde mais dans l’autre”. (Vertaling: “Ik beloof u niet gelukkig te zijn in deze wereld, maar in de andere wereld”).
Ter rechterzijde op 2.5 meter hoogte een Mariabeeld. Aanvankelijk was er tijdelijk een Mariabeeld uit de kerk geplaatst; later zorgde Huitema voor het huidige levensgrote beeld. Achter het hoofd van Maria een halo[ii], uitgevoerd in doorbroken letters vormend de tekst: “Ik ben de Onbevlekte Ontvangenis”. Ernaast bevindt zich een brandend godslampje; vrijwilligers zorgen ervoor dat dit altijd brandt en dat er altijd kaarsen zijn te vinden. De grot wordt afgesloten door een smeedijzeren toegangshek met toegangspoort, het hek wordt bekroond met zeven kruisvormige hekpunten. Buiten de grot bevindt zich aan de linkerzijde een beeldje van de knielende Bernadette. De grot is gerestaureerd in 1982. Dagelijks komen er bezoekers om Maria te eren en er een kaarsje op te steken voor allerlei intenties. De grot is te bereiken via het pad in de pastorietuin, bij de hoofdingang van kerk en toren.
Bernadette Soubirous, geboren in Lourdes en een eenvoudig en arm meisje, kreeg op 14-jarige leeftijd in de grot van de Massabiellerots bij Lourdes in de eerste helft van het jaar 1858 maar liefst achttien keer een verschijning van een in het wit geklede vrouwengestalte, die zich later bekend maakte als de Onbevlekte Maagd Maria. De verschijningen werden echter pas in 1862 door de Kerk erkend, waarna er een basiliek op de rots werd gebouwd en Lourdes uitgroeide tot een bedevaartplaats van wereldformaat. Een bron op die plaats zou een heilzame werking hebben. Bernadette trok zich later terug in een klooster en is daar overleden en begraven. Toen in 1925 haar lichaam werd opgegraven bleek dit nog in gave staat te verkeren. Ze werd opgebaard in een glazen kist in het klooster van de Zusters van Barmhartigheid en in 1933 heilig verklaard.
[i]. art déco: decoratieve kunst: benaming voor een sierstijl van ± 1915-’25.
[ii]. halo: lichtkring
Mariabeeld in de kerk van Woudsend
Dit beeld van Maria staat in de kerk sinds 1920.
Het is al tientallen jaren de gewoonte om Maria in de maanden oktober en mei op het priesterkoor in de lichtboog te zetten en dat parochianen bloemen mee kunnen brengen.
Dat is vandaag de dag nog steeds zo.
Maria in de kerk van Joure
In de Mariakapel hangt een icoon welke geschilderd is door Mieke Minnema.
Mieke Minnema schrijft hier over:
Mei maand, Maria maand, bloei maand.
Maria moeder van ons allemaal is voor mij erg belangrijk. Mijn ouders hebben mij ook die naam gegeven, ik ben er trots op. Verschillende Maria-iconen heb ik gemaakt, maar de Maria in onze kerk heeft voor mij wel een speciale betekenis, het is een rode draad door mijn leven.
Jaren geleden kreeg ik van mijn zus, die in Texas woonde, een kaart met deze afbeelding. Het was in mijn leven een moeilijke tijd en dan is een beetje bijstand welkom. Toen ik jaren later in Groningen lessen ging volgen in icoon-schilderen bij mevr. Tangel kreeg ik een teken om deze beeltenis te maken.
Deze icoon is geschilderd volgens de Russische orthodoxe methode. Het is veel werk. Na het bewerken van de ondergrond begin je met gebed en meditatie, daarna worden de lijnen overgetrokken van een bestaande beeltenis. Nu kan het inkleuren beginnen. Er wordt gewerkt van donker naar licht met natuurlijke pigmenten aangemaakt met eitempera en eventueel verdunt met wijwater. Het maken van een icoon geeft heel veel rust en voldoening. De rand rondom een icoon is rood, dit betekent “God heeft het laatste woord”.
Ruim een half jaar ben ik met deze icoon bezig geweest. Als het werk klaar is wordt de icoon gewijd. Dat is gebeurd tijdens een dienst op 15 november 2015 in de Mattheuskerk in Joure door pastoor Nota. Na de wijding is het een icoon (zonder wijding is het een schilderij).
Ik vind het fijn dat mijn icoon in de Mariakapel hangt.
Iedereen wens ik veel Mariadevotie.
Mieke Minnema
————————————————————————————————
Mariabeeld
In de maanden mei en oktober staat dit Maria beeld voorin de kerk van Joure.
Akathistos ter ere van de Moeder Gods
Hoe ik in aanraking ben gekomen met deze hymne weet ik niet meer, maar ik wil u er graag kennis mee laten maken in deze meimaand vanwege de prachtige muziek.
Benieuwd naar mijn hele verhaal, lees meer
Geschreven door pastor Annie Schothorst-Vos
De Rozenkrans
De rozenkrans een heerlijk gebed, heerlijk in zijn eenvoud en zijn diepte.
Lees verder als u wilt weten waar het vandaan komt en hoe u de rozenkrans kunt bidden.
Maria en Lourdes ervaringen van pastor Annie
In 2005, toen ik als pastor werkzaam was in de Noordoostpolder, ben ik met een groep naar Lourdes geweest. Ik was er nog nooit geweest, had nog nooit een groep op bedevaart begeleid: dat alles bij elkaar maakte het bijzonder intensief, en onvergetelijk.
Wilt u mijn hele reisverslag lezen: lees meer
Meimaand Mariamaand!
Voor veel katholieken is het een vanzelfsprekendheid; mei is de Maria maand. Toch is dit niet altijd zo geweest. Nog tijdens de middeleeuwen werd de meimaand vooral gekenmerkt door heidense gebruiken en feesten. Zo werd bij de Romeinen de Griekse Maia beschouwd als een soort Romeinse lentegodin, wie de dingen in de natuur zou laten groeien. Ook aan de andere kant van Europa bij de Germanen werd deze periode gekenmerkt door een bepaalde cultus die vooral in het teken stond van vruchtbaarheid.
De kerk heeft deze cultus een christelijk karakter proberen te geven. Op verschillende plekken werden de volkse lofbetuigingen op de heidense aard-, moeder- en vruchtbaarheidsgodinnen steeds vaker geprojecteerd op Maria. Vanaf de late middeleeuwen en zeker tijdens de Contrareformatie onder aanvoering van de Jezuïeten beklijfde dit meer en meer.
In veel parochies wordt er in deze maand extra aandacht besteed aan de devotie tot Maria. Dat gebeurt door het bidden van de rozenkrans, een Maria lof, een bloemen- en kaarsenhulde bij Mariabeelden, het houden van een Mariaprocessie en het organiseren van bedevaarten. Te denken valt bijvoorbeeld aan Kevelaer of aan Lourdes, maar ook kleinere plekken met een eigen Maria devotie en geschiedenis. Hier in onze eigen omgeving in Bolsward hebben wij bijvoorbeeld Maria van Sevenwouden.
De Maria meimaand is een rijke traditie geworden van onze kerk waarin we de Moeder van God vragen om haar bijstand. Als Moeder van Jezus is Maria ook onze Moeder en we weten dat goede moeders altijd voor hun kinderen opkomen. Daarom mogen we de hulp van Maria aanroepen. In deze maand zullen we verschillende tradities, gebeden, verhalen en plekken toelichten om aan te sluiten bij deze grote rijkdom van de kerk, maar ook om de Maria devotie toegankelijker te maken. Iedere week kunt u drie nieuwe stukken vinden op deze pagina van de website.
Mocht u vragen, toevoegingen of zelf een interessant stuk hebben dan kunt u dat sturen naar pastorhoogma@dechristoffel.nl
Veel leesplezier en devotie toegewenst.